Giáo dục STEM đang ngày càng trở nên phổ biến tại Việt Nam. Hiện nay, mọi cấp học đều đã được tiếp xúc và trải nghiệm STEM. Song, có nhiều ý kiến đưa ra rằng việc dạy và học STEM ở độ tuổi nhỏ là quá sớm và không cần thiết. Trong bài viết này, ta sẽ cùng đi tìm hiểu về tầm quan trọng của giáo dục STEM và lý do nó được đưa vào giảng dạy trẻ trên toàn thế giới. 

1. Cách mạng công nghiệp 4.0

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, hay còn gọi là Cách mạng công nghệ 4.0, là thuật ngữ dùng để mô tả kỷ nguyên thay đổi và tiến bộ công nghệ nhanh chóng hiện nay. Nó được xây dựng dựa trên ba cuộc cách mạng công nghiệp trước đó, bắt đầu vào cuối thế kỷ 18 và tiếp tục trong suốt thế kỷ 20.

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư được đặc trưng bởi sự hội tụ của các công nghệ kỹ thuật số, vật lý và sinh học. Nó đang chuyển đổi các ngành công nghiệp và nền kinh tế trên toàn thế giới, tạo ra những cơ hội và thách thức mới.

Một số công nghệ chính thúc đẩy cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư bao gồm trí tuệ nhân tạo, Internet vạn vật (IoT), người máy, in 3D và chuỗi khối. Những công nghệ này đang được sử dụng để tự động hóa và tối ưu hóa quy trình sản xuất, cải thiện quản lý chuỗi cung ứng cũng như tạo ra các sản phẩm và dịch vụ mới.

Một trong những tác động đáng kể nhất của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư là sự phá vỡ các ngành công nghiệp truyền thống và sự trỗi dậy của những ngành công nghiệp mới. Nó đang thay đổi cách chúng ta làm việc, học tập và giao tiếp, đồng thời tạo ra những cơ hội mới cho sự đổi mới và phát triển.

Tuy nhiên, Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư cũng làm dấy lên mối lo ngại về sự dịch chuyển công việc, quyền riêng tư và bảo mật cũng như khoảng cách kỹ thuật số. Khi chúng ta tiếp tục định hướng trong thời đại thay đổi công nghệ nhanh chóng này, điều quan trọng là phải giải quyết những thách thức này và đảm bảo rằng mọi người đều được hưởng lợi từ những cơ hội mà nó mang lại

2. Nghề nghiệp STEM trong cách mạng công nghiệp 4.0

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang tạo ra những cơ hội nghề nghiệp mới trong các lĩnh vực STEM (Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học). Khi công nghệ tiếp tục phát triển, nó đang tạo ra những nhu cầu mới đối với người lao động có kỹ năng chuyên môn trong các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo, người máy, an ninh mạng và phân tích dữ liệu.

Dưới đây là một số nghề nghiệp STEM đặc biệt “hot” trong Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư:

• Phân tích dữ liệu: Phân tích dữ liệu chịu trách nhiệm phân tích và giải thích lượng lớn dữ liệu để giúp các tổ chức đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu. Họ sử dụng học máy (machine learning), phân tích thống kê và các công cụ khác để trích xuất thông tin chi tiết từ dữ liệu.
• Chuyên gia an ninh mạng: Với mối đe dọa ngày càng tăng của các cuộc tấn công mạng, các chuyên gia an ninh mạng đang có nhu cầu cao. Họ chịu trách nhiệm bảo vệ các tổ chức khỏi các mối đe dọa trên mạng, chẳng hạn như hack và đánh cắp dữ liệu.
• Kỹ sư robot: Các kỹ sư robot thiết kế, phát triển và bảo trì robot cũng như các hệ thống tự động khác. Họ làm việc trong nhiều ngành công nghiệp khác nhau, từ sản xuất đến chăm sóc sức khỏe.

• Chuyên gia trí tuệ nhân tạo (AI): Các chuyên gia AI chịu trách nhiệm phát triển và triển khai các hệ thống AI, chẳng hạn như thuật toán học máy và xử lý ngôn ngữ tự nhiên.
• Chuyên gia in 3D: Các chuyên gia in 3D làm việc với công nghệ tiên tiến để thiết kế và tạo các vật thể. Họ sử dụng phần mềm thiết kế với hỗ trợ của máy tính (CAD) để tạo mô hình 3D, sau đó được in bằng máy in 3D chuyên dụng.

3. Giáo dục STEM giúp học sinh chuẩn bị cho tương lai

Giáo dục STEM chuẩn bị cho học sinh nhỏ tuổi sẵn sàng cho tương lai trong cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư bằng cách trang bị cho các em những kỹ năng và kiến thức cần thiết để thành công trong bối cảnh công nghệ phát triển nhanh chóng.

Dưới đây là một số cách mà giáo dục STEM chuẩn bị cho học sinh nhỏ tuổi cho tương lai:

• Kỹ năng giải quyết vấn đề: Giáo dục STEM dạy học sinh cách giải quyết các vấn đề phức tạp bằng tư duy phản biện và kỹ năng phân tích. Điều này đặc biệt quan trọng trong cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, nơi các công nghệ mới đang tạo ra những thách thức mới cần được giải quyết.
• Sáng tạo và đổi mới: Giáo dục STEM khuyến khích sự sáng tạo và đổi mới, điều cần thiết để phát triển các sản phẩm và dịch vụ mới trong cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư. Nó dạy học sinh cách suy nghĩ vượt trội và đưa ra các giải pháp mới cho các vấn đề.

• Hiểu biết về công nghệ: Giáo dục STEM dạy học sinh cách sử dụng công nghệ một cách hiệu quả và có đạo đức. Nó cung cấp cho họ kiến thức cơ bản về lập trình, người máy và các công nghệ tiên tiến khác, những điều cần thiết cho nhiều nghề nghiệp trong Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư.
• Hợp tác và làm việc theo nhóm: Giáo dục STEM nhấn mạnh sự hợp tác và làm việc theo nhóm, vốn rất quan trọng để thành công trong Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Nó dạy học sinh cách làm việc hiệu quả theo nhóm và cách giao tiếp cũng như chia sẻ ý kiến với người khác.
• Khả năng thích ứng và linh hoạt: Giáo dục STEM chuẩn bị cho học sinh trước bối cảnh công nghệ thay đổi nhanh chóng bằng cách dạy các em cách thích ứng với công nghệ mới và cách linh hoạt trong cách tiếp cận giải quyết vấn đề.

4. Giáo dục STEM giúp học sinh hướng nghiệp từ cấp độ tiểu học

Giáo dục STEM có thể hỗ trợ định hướng nghề nghiệp từ trường tiểu học bằng cách giúp học sinh tiếp xúc với nhiều loại nghề nghiệp liên quan đến STEM và mang đến cho các em cơ hội khám phá sở thích cũng như phát triển kỹ năng của mình.

Dưới đây là một số cách giáo dục STEM có thể hỗ trợ định hướng nghề nghiệp từ bậc tiểu học:

• Khám phá nghề nghiệp: Giáo dục STEM có thể giúp học sinh tiếp cận nhiều loại nghề nghiệp liên quan đến STEM, chẳng hạn như lập trình máy tính, kỹ thuật và nghiên cứu khoa học. Điều này có thể giúp học sinh khám phá sở thích của bản thân và xác định con đường sự nghiệp tiềm năng.
• Học thực hành: Giáo dục STEM thường liên quan đến học thực hành, chẳng hạn như chế tạo rô-bốt, tiến hành thí nghiệm và giải quyết các vấn đề trong thế giới thực. Điều này có thể giúp học sinh phát triển các kỹ năng thực tế phù hợp với nhiều ngành nghề liên quan đến STEM.

• Các chuyên gia và người cố vấn: Giáo dục STEM có thể giúp học sinh tiếp cận với các chuyên gia và người cố vấn có thể giúp truyền cảm hứng và hướng dẫn các em. Điều này có thể đặc biệt quan trọng đối với học sinh từ các nhóm thiểu số, những người có thể không có nhiều cơ hội để thấy mình được chuyên gia trong các ngành nghề liên quan đến STEM.
• Các dự án tập trung vào nghề nghiệp: Giáo dục STEM có thể cung cấp cho học sinh cơ hội làm việc trong các dự án liên quan trực tiếp đến các nghề nghiệp liên quan đến STEM. Ví dụ, học sinh có thể được giao nhiệm vụ thiết kế một sản phẩm mới, tạo một chương trình máy tính hoặc tiến hành một thí nghiệm khoa học. Điều này có thể giúp học sinh phát triển các kỹ năng và kiến thức có thể áp dụng trực tiếp cho nhiều ngành nghề liên quan đến STEM.

Nhìn chung, giáo dục STEM có thể là một công cụ đắc lực hỗ trợ định hướng nghề nghiệp ngay từ bậc tiểu học. Bằng cách cho học sinh tiếp xúc với nhiều ngành nghề liên quan đến STEM và cung cấp cho các em cơ hội khám phá sở thích cũng như phát triển kỹ năng, giáo dục STEM có thể giúp học sinh chuẩn bị cho nghề nghiệp trong tương lai.

Tổng Kết

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang tạo ra những cơ hội nghề nghiệp mới và thú vị trong các lĩnh vực STEM. Giáo dục STEM là điều cần thiết để chuẩn bị cho học sinh nhỏ tuổi sẵn sàng cho tương lai trong cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Học sinh sẽ được cung cấp những kỹ năng và kiến thức cần thiết để thành công trong bối cảnh công nghệ phát triển nhanh chóng và giúp các em trở thành những người học suốt đời, những người sẵn sàng thích nghi với những thách thức và cơ hội mới.

Thầy Cô đang quan tâm, muốn tìm hiểu về Giáo dục STEM, cách áp dụng phương pháp STEM vào lớp học, tham gia “Khoá đào tạo Nhà giáo dục STEM cấp chứng nhận ISA-STEM.org” ngay nhé.

Bài viết được biên soạn bởi International STEM Association, xin vui lòng không được sao chép dưới mọi hình thức.

Bài viết liên quan

✓ Giáo dục STEM tại bậc tiểu học

✓ Lợi ích của giáo dục STEM

✓ Lập trình SCRATCH – Công cụ rèn luyện tư duy lập trình

✓ Kỹ năng thế kỷ 21 cho học sinh